5 خاصیت پنهان شیرین بیان برای کبد، معده و لاغری!
ریشه‌ی گیاه شیرین‌بیان یکی از پرکاربردترین گیاهان دارویی در طب سنتی است که خواص شگفت‌انگیزی برای سلامت معده، کبد و حتی لاغری دارد. این ریشه ارزشمند بیش از ۳۰۰ ترکیب طبیعی را در خود جای داده که مهمترین آن‌ها گلیسیریزین نام دارد.
گلیسیریزین همان ترکیب فعالی است که به شیرین‌بیان خاصیت ضدالتهابی، ترمیم زخم‌های گوارشی، کاهش رفلاکس معده، محافظت از سلول‌های کبدی و افزایش متابولیسم بدن را می‌بخشد. اگر می‌خواهید با فواید و خواص شیرین‌بیان، نحوه مصرف و تداخلات دارویی آن بیشتر آشنا شوید، با این مقاله از دارو دات کام همراه باشید.
خواص بالقوه شیرین بیان برای سلامت، معده و لاغری کدامند؟
شیرین بیان ترکیباتی مانند گلیسیریزین و فلاونوئید دارد که به بهبود عملکرد دستگاه گوارش و محافظت از کبد کمک می‌کند. همچنین خاصیت ضدالتهابی آن در کاهش التهاب معده و تقویت سیستم ایمنی اثربخش است.
از سوی دیگر، ریشه شیرین بیان می‌تواند در کاهش وزن و کنترل چربی بدن نقش موثری داشته باشد. نتایج یک مطالعه نشان می‌دهد که ترکیب فعال موجود در این گیاه، یعنی اسید گلیسیرتینیک، باعث کاهش چربی بدن در افراد چاق می‌شود.
طبق پژوهش‌های انجام شده، تعدادی از افراد دارای اضافه وزن روزانه ۳.۵ گرم شیرین‌بیان سیاه مصرف کردند، بدون آن‌که در رژیم غذایی یا میزان فعالیت بدنی خود تغییری ایجاد کنند. پس از دو ماه، درصد آب بدن آن‌ها افزایش و میزان چربی بدن‌شان کاهش یافت. نتایج این تحقیق همچنین نشان داد که سطح «آلدوسترون» در بدن افراد کاهش یافته است. آلدوسترون هورمونی استروئیدی است که با افزایش میزان نمک و آب بدن، در تنظیم فشار خون نقش دارد.
علاوه‌بر لاغری، ریشه شیرین‌بیان برای درمان طیف گسترده‌ای از بیماری‌ها استفاده می‌شود. از تسکین گلودرد و مشکلات گوارشی گرفته تا کاهش اضطراب و خستگی، این گیاه فهرست بلندی از خواص درمانی دارد.
خواص ضد سرطانی
مطالعات آزمایشگاهی نشان داده‌اند که ترکیبات فعال موجود در ریشه شیرین بیان مانند لیکویریتیژنین و گلابریدین می‌توانند رشد سلول‌های سرطانی را مهار و آپوپتوز را تحریک کنند. البته این شواهد هنوز در مرحله پیش‌بالینی هستند. ضمن اینکه مطالعات حیوانی نشان داده است که ریشه شیرین بیان به کند شدن یا جلوگیری از رشد سلول در سرطان پوست، سرطان روده بزرگ و سرطان سینه کمک می‌کند.
همچنین، عصاره ریشه شیرین‌بیان می‌تواند در درمان التهاب دهانی (موسوم به موکوزیت دهان)، که یکی از عوارض شیمی‌درمانی است، به اندازه درمان‌های استاندارد موثر باشد.
کاهش علائم رفلاکس معده و سوءهاضمه
عصاره ریشه شیرین بیان می‌تواند برای کمک به تسکین علائم بیماری رفلاکس معده به مری (GERD)، مانند رفلاکس اسید، سوزش سر دل و سوء هاضمه مورد استفاده قرار گیرد. تحقیقات نشان داده که نوع فرآوری‌شده گیاه شیرین بیان به نام DGL (بدون گلیسیریزین) در کاهش رفلاکس معده، نفخ و سوءهاضمه موثرتر است و نسبت به داروهای آنتی‌اسید در برخی افراد اثرات آرامش‌بخش‌تری دارد.
علاوه بر این، شیرین‌بیان ترشح هورمون «گاسترین» را در بدن مهار می‌کند. گاسترین هورمونی است که تولید اسید معده را تحریک می‌کند و افزایش بیش از حد آن می‌تواند منجر به ایجاد زخم معده شود.
آیا ریشه شیرین بیان به بهبود مشکلات روده کمک می‌کند؟
تحقیقات اولیه نشان داده‌اند که ریشه شیرین بیان می‌تواند التهاب روده را کاهش دهد و با افزایش تولید مخاط محافظتی، از آسیب بیشتر جلوگیری کند. این ویژگی ممکن است به بهبود سندرم روده تحریک‌پذیر کمک کند.
کمک به درمان زخم‌های گوارشی
ریشه شیرین بیان باعث افزایش ترشح مخاط محافظ معده، بهبود جریان خون موضعی و کاهش فعالیت اسید معده می‌شود. در نتیجه، زخم‌های گوارشی، خصوصاً زخم معده و اثنی‌عشر سریع‌تر بهبود پیدا می‌کنند.
پژوهشی در سال ۲۰۱۶ نشان داد که مصرف ریشه شیرین‌بیان همراه با درمان آنتی‌بیوتیکی استاندارد، به حذف باکتری H. pylori (عامل اصلی زخم معده) در ۸۳٪ از موارد کمک می‌کند. در مقابل، در گروهی که به جای شیرین‌بیان دارونما (placebo) دریافت کرده بودند، میزان حذف باکتری تنها ۶۳٪ بود. پژوهشگران نتیجه گرفتند که ریشه شیرین‌بیان در از بین بردن H. pylori به‌طور قابل توجهی موثرتر از دارونما عمل کرده است.
برای آشنایی با بهترین غذاها برای تسکین درد معده، مطالعه مطلب زیر می‌تواند مفید باشد:
کمک به کاهش وزن
برخی مطالعات نشان داده‌اند که عصاره شیرین بیان می‌تواند از طریق افزایش متابولیسم و کاهش چربی بدن در فرایند لاغری نقش داشته باشد. البته نباید استفاده از آن را جایگزین رژیم و ورزش دانست.
کمک به درمان هپاتیت C
ریشه شیرین‌بیان فواید چشمگیری برای سلامتی دارد، به‌ویژه برای افرادی که مبتلا به هپاتیت C هستند. این گیاه دارویی در کاهش التهاب و تورم سلول‌های کبدی اثرگذار است و می‌تواند به کنترل علائمی مانند تب و درد مفاصل کمک کند. علاوه بر این، شیرین‌بیان نوعی لایه محافظتی در برابر آسیب‌های احتمالی ناشی از این ویروس ایجاد می‌کند.
ریشه شیرین‌بیان دارای ترکیبات فعال فراوانی است که آن را به یکی از موثرترین گیاهان دارویی در بهبود هپاتیت C تبدیل کرده است. همچنین، مصرف آن باعث تقویت سیستم ایمنی بدن می‌شود و به مقابله با خطرات و عوارض احتمالی ناشی از این بیماری کمک می‌کند.
سایر مزایای بالقوه شیرین بیان
علاوه بر تمامی مزایایی که تا اینجا گفتیم، شیرین بیان خواص دیگری هم دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم:
- شیرین بیان دارای خاصیت ضد میکروبی، ضد ویروسی و محافظت از کبد است: تحقیقات حیوانی نشان داده‌اند که این گیاه ممکن است از آسیب اکسیداتیو کبد جلوگیری کرده و عملکرد کبد را تقویت کند.
- اگزما (درماتیت آتوپیک): استفاده از ژل حاوی عصاره شیرین‌بیان، سه بار در روز به مدت دو هفته، می‌تواند قرمزی، التهاب و خارش ناشی از اگزما را کاهش دهد.
- آفت دهان: استفاده از چسب یا دهان‌شویه حاوی شیرین‌بیان به کاهش درد و تسریع بهبود زخم‌های آفت دهانی کمک می‌کند.
- عوارض پس از خارج کردن لوله تنفسی: مکیدن آب‌نبات یا قرص شیرین‌بیان یا غرغره محلول آن کمی پیش از قرار دادن لوله تنفسی، می‌تواند از بروز سرفه و گلودرد پس از خارج کردن لوله جلوگیری کند.
- کمک به دیابت
- کاهش علائم یائسگی
- اثرات ضد التهابی در درمان آرتریت روماتوئید
- عفونت‌های قارچی مانند کاندیدا آلبیکانس
عوارض جانبی احتمالی و احتیاطات لازم هنگام مصرف ریشه شیرین بیان چیست؟
ریشه شیرین‌بیان به‌طور کلی برای بزرگسالان ایمن است. با این حال، عوارض جانبی آن ممکن است در صورت مصرف بیش از حد رخ دهد. مصرف روزانه بیش از ۸۰۰ میلی‌گرم از ریشه شیرین‌بیان باعث کاهش سطح پتاسیم خون می‌شود.
علاوه بر این، مصرف طولانی‌مدت شیرین‌بیان می‌تواند خطر بروز عوارض جانبی را افزایش دهد. این عوارض ممکن است خفیف یا شدید باشند، از جمله افزایش فشار خون و افت پتاسیم خون. به همین دلیل، به افراد مبتلا به بیماری قلبی، فشار خون بالا یا بیماری کلیوی توصیه می‌شود که از مصرف شیرین‌بیان خودداری کنند. مکمل‌های شیرین‌بیان تنها باید برای دوره‌های کوتاه‌مدت مصرف شوند.
عوارض جانبی شیرین‌بیان معمولاً به دلیل تجمع بیش از حد ترکیب گلیسیریزین در بدن ایجاد می‌شود. این تجمع می‌تواند باعث افزایش غیرطبیعی هورمون کورتیزول شده و در نتیجه موجب اختلال در تعادل آب و الکترولیت‌های بدن شود. از این رو، گلیسیریزین موجود در برخی از فرآورده‌های شیرین‌بیان حذف شده است.
در موارد نادر، مصرف شیرین‌بیان ممکن است باعث عوارض جدی‌تری مانند اختلالات عصبی، سکته ایسکمیک یا زایمان زودرس شود.
در صورت بروز هر یک از این علائم یا سایر واکنش‌های شدید، مصرف شیرین‌بیان را فوراً قطع کرده و به پزشک مراجعه کنید.
مصرف بلندمدت یا زیاد شیرین بیان چه مشکلاتی ایجاد می‌کند؟
استفاده طولانی‌مدت از شیرین بیان ممکن است منجر به سندرم شبه‌هایپراُلدوسترونیسم شود که باعث تورم، خستگی، و بی‌نظمی ضربان قلب می‌شود.
چه کسانی نباید از ریشه شیرین بیان استفاده کنند؟
شیرین‌بیان گیاهی دارویی و موثر است، اما برای همه مناسب نیست. اگر در یکی از گروه‌های زیر قرار دارید، بهتر است از مصرف آن خودداری کرده یا با احتیاط و تحت نظر پزشک استفاده کنید:
- افرادی که فشار خون بالا و کنترل‌نشده دارند، نباید از آن استفاده کنند.
- کسانی که فشار خونشان با دارو کنترل می‌شود، می‌توانند فقط با مشورت و نظارت پزشک از آن استفاده کنند.
- افرادی که دچار تجمع مایع در ریه‌ها هستند.
- کسانی که برای مشکلات کلیوی داروهای مدر قوی مصرف می‌کنند.
- بیماران قلبی با عملکرد ضعیف قلب یا کسانی که در آستانه نارسایی قلبی قرار دارند.
- زنان باردار یا زنانی که سابقه سقط جنین دارند.
آیا ریشه شیرین بیان تداخلات دارویی دارد؟
بله. مصرف ریشه شیرین بیان می‌تواند با داروهای زیر تداخل ایجاد کند و خطر عوارض را افزایش دهد.
- داروهای فشار خون
- رقیق‌کننده‌های خون
- داروهای کاهش‌دهنده کلسترول
- دیورتیک‌ها
- داروهای ضد بارداری مبتنی بر استروژن
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)
مقدار مصرف و اشکال در دسترس ریشه شیرین بیان چگونه است؟
شیرین بیان به صورت دمنوش، پودر، عصاره و مکمل در بازار وجود دارد. البته ریشه شیرین بیان را می‌توان هم به صورت تازه و هم خشک خریداری کرد، ولی مصرف روزانه آن باید محدود باشد و نباید به طور مداوم و بلندمدت مصرف شود.
حداکثر دوز ایمن روزانه ریشه شیرین بیان چقدر است؟
در حال حاضر مقدار استاندارد مشخصی برای مصرف روزانه ریشه‌ی شیرین‌بیان وجود ندارد. بر اساس یک مرور پژوهشی در سال ۲۰۲۱، دوز مصرفی بستگی به نوع فرآورده و هدف درمانی دارد. برای مثال، برای درمان رفلاکس معده (GERD)، معمولاً مصرف دو قرص DGL به مقدار ۳۸۰ میلی‌گرم قبل از غذا توصیه می‌شود.
برای آسم، گزینه‌های مختلفی وجود دارد:
- ۱ تا ۵ گرم پودر خشک شیرین‌بیان، سه بار در روز
- ۲ تا ۵ میلی‌لیتر عصاره مایع (تینکچر)، سه بار در روز
- ۲۵۰ تا ۳۰۰ میلی‌گرم عصاره غلیظ شیرین‌بیان، سه بار در روز
سازمان جهانی بهداشت (WHO) و کمیته علمی تغذیه اروپا (SCF) هر دو توصیه می‌کنند که مصرف ترکیب گلیسیریزین در روز نباید بیش از ۱۰۰ میلی‌گرم باشد.
آیا می‌توانم هر روز دمنوش ریشه شیرین بیان بنوشم؟
خیر، مصرف روزانه و طولانی‌مدت دمنوش شیرین بیان توصیه نمی‌شود. بهتر است به‌صورت دوره‌ای از این دمنوش استفاده کنید، به‌ویژه افراد دارای فشار خون، بیماری قلبی یا دارای بیماری کلیوی.
همچنین برای آشنایی با مهمترین خواص بومادران، مطلب زیر را از دست ندهید:
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت بروز علائمی مانند ورم شدید، ضعف عضلانی، فشار خون بالا یا ضربان نامنظم قلب پس از مصرف شیرین بیان باید فوراً به پزشک مراجعه کنید. همچنین، بیماران مبتلا به بیماری‌های مزمن نباید بدون مشاوره پزشک از شیرین بیان استفاده کنند.
توصیه‌ای از تیم دارو دات کام به شما
شیرین‌بیان گیاهی ارزشمند با خواص فراوان است که می‌تواند در بهبود بسیاری از بیماری‌های پوستی، گوارشی و حتی برخی انواع سرطان نقش داشته باشد. با این حال، مصرف بیش از اندازه آن به‌ویژه برای افرادی که فشار خون بالا دارند یا دچار بیماری‌های قلبی و کلیوی هستند، ممکن است خطرناک باشد.
پیش از مصرف مداوم هر نوع گیاه دارویی، بهتر است درباره‌ی وضعیت سلامتی و داروهای مصرفی خود با پزشک مشورت کنید. همچنین توصیه می‌کنیم که مصرف ریشه شیرین‌بیان را با دوز کم آغاز کرده و فرآورده‌های گیاهی مانند دمنوش یا مکمل شیرین‌بیان را فقط از فروشگاه‌های معتبر تهیه کنید. اگر شما هم تاکنون از فرآورده‌های شیرین‌بیان مانند دمنوش یا پودر و مکمل آن استفاده کرده‌اید، خوشحال می‌شویم تجربه و نظر خود را با ما به اشتراک بگذارید.
منابع مقاله:
healthline | webmd | webmd | instacare | verywellhealth | lukecoutinho
نظرات